زندگی نامه ی فرشید موسوی

فرشید موسوی استاذ بخش معماری دانشگاه هاروارد است. او این رشته را در دانشگاه های GCD، کالج لندن، داندی و مدرسه معماری بارتلت تدریس می کند.
پیش از تاسیس دفتر معماری خارجی همراه با آلخاندرو زارا یولو در سال ۱۹۹۲ در لندن، موسوی مسوولیت طراحی ساختمان رنزوپیانو در جنوا و اداره دفتر معماری کلان شهر روتردام را نیز بر عهده داشت.
با توجه به اینکه موسوی استادی متعهد و بسیار برجسته است در دانشگاه های UCLA، کلمبیا، پرینستون و چند مدرسه معماری دیگر در اروپا به عنوان ناظر فعالیت می کند.
او همچنین مسوولیت نظارت بر پروژه طراحی «کتروتانگ» را نیز در بهار ۲۰۰۵ به عهده داشت.
خانم موسوی به مدت ۸ سال در اتحادیه معماری لندن مشغول به تدریس بود و در این مدت ریاست موسسه معماری فرهنگستان هنرهای زیبا در وین را نیز بر عهده داشت.
علاوه بر سرپرستی این فرهنگستان فرشید موسوی بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ در این موسسه به تدریس نیز مشغول بود.
شرکتی که فرشید موسوی در لندن تاسیس کرده و به نام دفتر معماری خارجی (FOA) مشغول به فعالیت است به عنوان یکی از برجسته ترین و خلاق ترین شرکت های معماری در طراحی های شهری و چشم اندازها در سراسر جهان به حساب می آید.
این شرکت تا به حال پروژه های بین المللی زیادی در نقاط مختلف جهان اجرا کرده است که اکثر آنها نامزد کسب جایزه های بین المللی در طراحی بوده اند.
از این طراح ها می توان به گذرگاه دریایی یوکوهاما در ژاپن، پارک بزرگ بارسلونا همراه با تالارهای کنفرانس محوطه سرباز، هتل بلومون در گروننیگن هلند، ساختمان پلیس بزرگ بارسلونا همراه با تالارهای کنفراس محوطه سرباز، هتل بلومون در گروننیگن هلند، ساختمان پلیس در لاویلا یویاسا اسپانیا و غرفه نمایشگاه صادرات بین المللی اسپانیا اشاره کرد.
از طرح های در دست احداث FOA هم می توان از ساختمان تئاتر ترودیا (در اسپانیا) مرکز فن آوری لوگو ونو و مرکز اسکان اجتماعی مادرید نام برد.
FOA در کشورهای دیگر هم طرح هایی در دست ساخت دارد. ساختمان اصلی ناشران در پاجو کره جنوبی، مرکز جدید موسیقی BBC در لندن، دانشگاه هنر و طراحی در انگلستان و دفاتر کار مختلف با مقیاس بزرگ در هلند از طرح های هستند که توسط FOA در حال اجرا و ساخت می باشند.
جوایزی که تا به حال شرکت FOA دریافت کرده شامل جایزه معماری از یک میرال (۲۰۰۳)، جایزه معماری کانگاوا در ژاپن (۲۰۰۳)، دو جایزه جهانی RIBA (در سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵)، جایزه ویژه نقشه برداری عمرانی در نهمین نمایشگاه سالانه معماری ونیز (۲۰۰۴) و جایزه معماری چارلز جنکس (۲۰۰۵) می شود.
اکثر فعالیت های این شرکت و طرح های در دست اقدام FOA در تعداد زیادی کاتالوگ به چاپ رسیده اند و به این وسیله این فعالیت ها به مردم معرفی می شوند.
فرشید موسوی علاوه بر اینکه عضو ثابت کمیته طراحی بین المللی (IDC) در لندن است یکی از اعضای گروه مشاورین معماری و طراحی پارلمان انگلستان نیز به شمار می آید.
در نوامبر ۲۰۰۵، هم موسوی به عنوان مسوول کمیته برگزارکننده اعطای جوایز معماری «آقاخان» برگزیده شد.

● جوایز دریافتی و افتخارات:
▪ سال ۲۰۰۵:
- جایزه چارلز نیکس
- اولین جایزه نمایشگاه بین المللی آیچی پاویلیون اسپانیا در مسابقات ژاپن
▪ سال ۲۰۰۴:
- جایزه نقشه کشی معماری برای پارک نوارتیس و پارکینگ بزرگ بازل در مراسم سالانه ونیز
▪ سال ۲۰۰۳:
- جایزه اریک میرالز برای معماری «بندر بین المللی یوکوهاما» در مادرید
- جایزه «معماری کاناگاوا» برای معماری «بندر بین المللی یوکوهاما» در ژاپن
- اولین جایزه مسابقات طراحی مرکز موسیقی BBC در لندن
▪ سال ۲۰۰۲:
- نامزد کسب عنوان برتر مسابقات طراحی WTC در نیویورک
▪ سال ۲۰۰۱:
- انتخاب به عنوان برترین معمار در مسابقه بین المللی طراحی بانک Entry South در لندن
▪ سال ۲۰۰۰:
- انتخاب به عنوان برترین معمار طراحی سالن های کنفرانس و پارک South-Eastern در بارسلونا
▪ سال ۱۹۹۹:
- کسب عنوان برترین طراح داخلی برای طراحی بهترین محل بازی سرپوشیده
▪ سال ۱۹۹۸:
- کسب مقام دوم در مسابقات بین المللی بازسازی ساختمان های کنار آب در تنه ریف اسپانیا
▪ سال ۱۹۹۷:
کسب عنوان دوم مسابقات طراحی میونگ دانگ در کره جنوبی
▪ سال ۱۹۹۵:
- برنده جایزه طراحی بندر بین المللی یوکوهاما
سالن های همایش و پارک ساحلی (جنوب غربی)
بارسلونا، اسپانیا
- مجری ساخت: شهردای بارسلونا
- تاریخ اتمام: سال ۲۰۰۴
- مساحت کل: ۰۰۰/۴۵ مترمربع
بودجه تخصیص یافته: ۵/۷ میلیون یورو

تاریخ گره چینی

گره چینی و مشبک کاری به عنوان یکی از هنر های ایران زمین سالیان درازی است که در معماری کشور مورد توجه صاحبان هنر و هنر مندان خلاق ایرانی قرار گرفته است .تاریخ مشخصی از سر آغاز این هنر در ایران در دست نیست .برخی پژوهشگران احتمال داده اند استفاده از این هنر چه در حالت مشبک و چه در حالت آلت و لغت از دوران خلفاء عباسی شروع و در قرن 6 تا 8 هجری قمری در مصر و سوریه متداول شده و از همان زمان به ایران رسیده است.این هنر در دوره صفوی و سلجوقی در شهر اصفهان به رشد و شکوفایی رسید و اصفهان به عنوان خاستگاه آن مطرح گردید.
گره چینی به طور کلی عبارت است ار قرار دادن آلات گره در یک ترکیب هماهنگ و زیبا.
گره چین کسی است که بتوانداز عهده انجام تشخیص هنر گره چینی و ترسیم اشکال هندسی مربوط به آن انتخاب چوب مربوطه ،اندازه برداری از محل و بر آورد مصالح، فرم دادان انواع چوپ،ساخت و مونتاژ در و پنجره و شیوه های مختلف رنگ آمیزی بر آید.
از این سبک کار معمولا در ساخت درهای اماکن مقدسه ،مقابر،منابر،و از مشبک در پنجره های منازل و کاخ ها ، نرده ها استفاده می شده است.از دوران صفویه به بعد تعبیه شیشه های رنگی در چوپ های مشبک رایج شده و اصطلاحاً به ارسی مشهور گردید.
گره چینی یا گره سازی علاوه بر معماری در اغلب هنر های دستی و سنتی ایران مانند سنگ تراشی، درودگری، منبت کاری، خاتم سازی، فزل کاری، قلمزنی روی فلز، سفالگری، قالیبافی، قلمکاری، صحافی و غیره دیده می شود و کاربرد دارد.
این هنر از دامنه ای بسیار وسیع برخورداراست و استادان این هنر درممالک مختلف اسلامی هر یک آن را با سلیقه قومی خود آمیخته و گره های بسیاری در بنا ها به وجود آورنده اند.
گره چینی، با قطعات برش خورده چوب و شیشه های رنگی در اشکال مختلف و متعدد الاجر با وحدت گرای هندسی و به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته می شود. در واقع هندسی نقوش و گره کشی جز لاینفک این هنر به حساب می آید.
روش تولید گره چینی به این صورت است که ابتدا طراحی و رسم گره مورد نظر براساس اندازه کار انجام می شود سپس از روی قسمت های مورد نیاز گره رسم شده الگو یا قالب برداشته می شود و چارچوب یا کارگاه در اندازه مورد نظر ساخته می شود.گره ها اتصالات کوچکی از چوب هستند که به صورت زبانه ای با یکدیگر قفل می شوند و نقش های زیبایی را به وجود می آورند که هر چه ظریفتر باشند از نظر هنری ارزش بیشتری دارند. برای ایجاد نقش گره، چوب، به ضخامت بند رسم شده، بریده و در عین حال چوب های واگیره (قطعاتی که در کار تکرار می شود) از قالب آماده شده تهیه می شود سپس به وسیله اره پشت بنددار، زاویه های اتصالات روی چوب را برش می زنند و با رنده ابزار روی آلتها ابزارمی زنند سپس دو سر هر یک از آلتها فاق و زبانه می شود (یا هر نوع اتصال دیگری که مورد نظر استاد کار باشد) و در آخر کار چیدن گره و درگیر کردن اتصال های ساخته شده و شیشه های رنگی برش خورده انجام می شود.
ابزاری هایی که برای ساخت گره، مورد استفاده قرار می گیرد تقریباهمان ابزاری است که در یک کارگاه درودگری وجود دارد؛ مانند:انواع اره،رنده،گیره،میز کار،خط کش و .........
بهترین ماده اولیه ساخت گره چینی و مورد توافق استادکاران چوب درخت چنار است که خوشبختانه این درخت ، درخت بومی ایران است چوب این درخت بافتی منسجم داشته و از مقاومت بالایی برخوردار است. البته از چوب نارنج،گلابی،گردو و عناب و چوب های درختان جنگلی ایران از نوع آزاد و راش هم برای ساخت گره چینی استفاده می شود.

انواع اتصال در گره چینی:
در گره چینی اتصال گره آلات گره به کلاف ها به چهار چوب صورت می گیرد که این عمل به سه شیوه انجام می شود، انتخاب شیوه اتصال بستگی به اندازه نمونه و همچنین استحکام و زیبایی آن دارد:
الف- اتصال کم و زبانه: در این حالت با ساختن فاق در کلاف و زبانه در آلات اتصال انجام می گیرد، اندازه فاق و زبانه نسبت به ظرافت کار (زیبایی) و استحکام، بین چند میلیمتر تا چند سانتیمتر خواهد بود.
ب-اتصال کند:در این اتصال یک طرف تیره با قید آلت به اندازه چند میلیمتر زبانه شده در کلاف نیز به همان اندازه سادگی (فرورفتگی) در می آورند و پس از آغشته کردن سادگی و زبانه به سیریشم با چسب مناسب دیگر هر دو را سوار و چفت می کنند.
ج-اتصال نیم –نیم: در این اتصال همان طور که از نامش مشخص است،نیمی از ضخامت آلات را برداشته به همان اندازه نیز در کلاف به شکل خزانه گود می اندازند؛ سپس هر دو را با سیریشیم یا چسب مناسبی به هم چسبانده به هم میخ کوبی می کنند تا جای بازی نداشته باشد.این اتصال از اتصال کند قویتر بوده و استحکام آن با اندازه اتصال کم و زبانه نیست.بهترین نمونه های گره چینی ایران را می توان در عمارت چهل ستون و هشت بهشت در اصفهان و تعدادی از خانه های تاریخی اصفهان ،یزد و کاشان مشاهده نمود.
استادان بی دلیل این هنر مرحوم استاد غلامرضا آقا ابراهیمیان است که آثار با ارزشی از او در مقرنس کاری،قطار بندی،رسمی بندی، مشبک، و گره چینی در عتبات عالیات و بنا های تاریخی اصفهان و موجود است.کلیه درها و پنجره های هتل عباسی نیز از آثار این هنرمند است.
از دیگر استادان این هنر اصیل و قدیمی می توان به مرحوم استاد مهدی عشاقی ، استاد علی عباس عشاقی ، استادعلی عباس غشاقی ،استاد مهدی اولیائی و استاد علی مظاهری اشاره کرد.
خانه تاریخی بخردی ها در اصفهان که قدمت قاجاری دارد صاحب عالیترین شکل هنر گره چینی است، این هنر مستظرفه سنتی و تقریبا فراموش شده،در تزیینات در و پنجره داخلی ساختمان در سرتاسر ایران زمین است.در گره چینی این بنای قاجاری، شاهد چیدمان هنرمندانه قطعات خرد و ریز آییه در کنار تکه های بسیار ظریف و نازک چوب با طرح های بسیار زیبای هندسی و اسلیمی در ترئین پنجره اصلی پنجدری این بنای نفیس تاریخی هستیم.
بعد از گذشت سالیان دراز این هنر مانند بعضی از هنر های اصیل و بی بدیل رو به فراموشی گذاشته است به گونه ای که چندی پیش ضریج چوبی گره چینی شده امامزاده یحیی (ع) همدان جای خود را به یک ضریح فلزی داده.امیدواریم این هنر با تاریخچه ای مثال زدنی که در هنر ما دارد از خاطرات مجو نشود و هر روز شاهد ورود اساتید و نخبگان به این زمینه هنری باشیم تا از این طریق گره چینی نیز مانند بسیاری از هنر های ما که گرد فراموشی بر رویشان نشسته به تاریخ نپیوندد. 

گره چینی در معماری اسلامی

 

 

 

گره چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی

حفظ علوم، معارف، فنون و انتقال آنها از نسلی به نسل دیگر از طریق کتابت یکی از شیوه های مهمی بوده است که ایرانیان در دوره ی اسلامی اتخاذ کرده اند. ایرانیان به دلایل دینی و معنوی تا قبل از اسلام رغبتی به نوشتن معارف و علوم از خود نشان نمی دادند. به همین دلیل اطلاعات درباره ی فرهنگ ایرانی قبل از اسلام نسبتاً ناچیز بوده است. ولی با آمدن اسلام، مسئله ی کتابت و ضبط علوم در نوشته ها اهمیت پیدا کرد و خوشبختانه در پرتو این سنت اسلامی، توانسته ایم از گنجینه ای غنی که نیاکان ما برای ما به یادگار گذاشته اند برخوردار شویم.

هنر گره سازی از دامنه ای بسیار وسیع برخوردار است و استادان این هنر در ممالک مختلف اسلامی هر یک آن را با سلیقه ی قومی خود آمیخته و گره های بسیاری در بناهای اسلامی به وجود آورده اند. گره چینی به طور کلی از عبارت از قرار دادن آلات گره در یک ترکیب هماهنگ و زیبا است.

به همین جهت هنر گره سازی علاوه بر معماری، در اغلب هنرهای دستی و سنتی ایران مانند سنگ تراشی، درودگری، منبت کاری ، خاتم سازی ، فلزکاری ، قلمزنی روی فلز، سفالگری، قالیبافی ، قلمکار، صحافی و غیره دیده می شود و کاربرد دارد.

در این کتاب کوشش شده به نحوه ی ترسیم و شناخت هنر گره سازی پرداخته و روش ترسیم تبدیل به هنرجویان و دانشجویان آموزش داده شود، زیرا تعداد انواع گره ها، چه در ایران و چه در سایر کشورهای اسلامی، به هزاران گره می رسد، علی رغم این که فراگرفتن نحوه ترسیم تمامی آنها کاری بسیار مشکل است.

حفظ علوم، معارف، فنون و انتقال آنها از نسلی به نسل دیگر از طریق کتابت یکی از شیوه های مهمی بوده است که ایرانیان در دوره ی اسلامی اتخاذ کرده اند. ایرانیان به دلایل دینی و معنوی تا قبل از اسلام رغبتی به نوشتن معارف و علوم از خود نشان نمی دادند. به همین دلیل اطلاعات درباره ی فرهنگ ایرانی قبل از اسلام نسبتاً ناچیز بوده است. ولی با آمدن اسلام، مسئله ی کتابت و ضبط علوم در نوشته ها اهمیت پیدا کرد.

اما با روش ترسیم تبدیل که در این کتاب ارائه شده است می توان هر نوع گره را در ابعاد و اندازه های دلخواه از روی هر تصویری ترسیم کرد. علاوه بر این در کتاب مذکور توضیحات مفصلی درباره ی نحوه ی شناخت عملی گره و هنر سفالگری  و کاشیکاری  و شناخت انواع کاشی  و معرفی گره های ایرانی و غیرایرانی داده شده است.

عناوین کتاب از هفت فصل تشکیل گردیده که فصل اول شامل مقدمه، هنر کاشی سازی ، تهیه گـِل، پختن و رنگ آمیزی آن و کاشیکاری، معرق کاری و انواع کاشی است.

فصل دوم شامل کاربرد گره در هنرهای دستی  است که خود به سه گروه گره سازی در معماری، گره سازی در چوب و گره در دیگر هنرهای تزیینی تقسیم شده است.

هنر گره سازی علاوه بر معماری، در اغلب هنرهای دستی و سنتی ایران مانند سنگ تراشی، درودگری، منبت کاری، خاتم سازی، فلزکاری، قلمزنی روی فلز، سفالگری، قالیبافی، قلمکار، صحافی و غیره دیده می شود و کاربرد دارد.

فصل سوم شامل نحوه ی محاسبه و اجرای عملی و تئوری گره و فصل چهارم شامل مقدمات ترسیم گره است و سرانجام فصل های پنجم و ششم و هفتم به ترتیب شامل گره های گروه اول ، گره های گروه دوم و گره های گروه سوم ( گره های ایرانی ) می باشند.

ترسیم هر گره ممکن است به چندین روش صورت پذیرد و همانطور که متذکر شدیم چون تعداد گره ها بالغ بر هزاران نوع می باشد ، بنابراین برای ترسیم همه ی گره ها به هزاران هزار دستورالعمل و ضابطه نیاز است. در این کتاب برای پرهیز از این پیچیدگی جهت ترسیم هر گروه، روش تبدیل واحد به واحد به کار برده شده تا هنرآموز بتواند با آن روش از دو نوع طرح و نمونه، گره دلخواه را به اندازه ی مناسب ترسیم نماید. در انتهای کتاب واژه نامه، کتابنامه و فهرست اعلام و اصطلاحات نیز آورده شده است.

منابع

- نقد و بررسی کتاب: گره چینی درمعماری اسلامی و هنرهای دستی ، تألیف حسین زمرشیدی 

- ماهنامه خبری – آموزشی سازمان صنایع دستی ایران – شماره 10

لینک ها

 ظرافت اندیشه 

 معرفی یکی از آثار بازیافته ی محمد زکریا رازی و نکته ای درباره زندگی او 

 جام جهان نما 

 بحثی لغوی درباره ی واژه ی" زبون" در فرهنگ برهان قاطع  

 

هنر مجسمه سازی و معماری با گل رس